Kılcallık Olayında Sıvılar Yükselir Mi? Bir Genç Yetişkinin Sıvı Felsefesi
Bazen gerçekten düşündüğümde insanlara ‘bunu niye merak ettin?’ diye sorasım geliyor. Örneğin, kılcallık nedir, sıvılar neden yükselir? İzmir’de yaşayan bir genç yetişkin olarak her an aklımda böyle garip sorular dönüp duruyor. Ama gelin görün ki, bir gün oturup bu soruyu sormak aklıma geldi: “Kılcallık olayında sıvılar yükselir mi?” Gerçekten, bu ne ya? Kim bunu düşünür ki? Ama bir şekilde merak ettim ve içimde bir kıvılcım çaktı. Neyse, işte burada; hep birlikte kılcallık hakkında derinlemesine bir keşfe çıkıyoruz. Hadi bakalım, bakalım ne olacak?
Kılcallık Nedir? Hadi Önce Temele İnelim
Hadi baştan savma bir şekilde başlayalım, çünkü ben de ilk başta bu terimi duydumda, “Ne oluyor lan, kıl gibi bir şey mi?” diye düşünmüştüm. Kılcallık aslında sıvıların, çok ince tüpler içinde nasıl hareket ettiğini anlatan fiziksel bir olay. Evet, tam olarak bu kadar basit ama o kadar kafa karıştırıcı ki! Düşünsenize, bu olayı ilk öğrendiğinizde anlamadığınızda beyninizin sağ üst köşesinde “Ne yapıyorsun sen?” diye bağıran bir ses yükseliyor.
Kılcallıkta sıvılar, ince bir tüp içerisine girdiğinde, yer çekimine karşı bir şekilde yükselir. Bu, çok ince tüplerde moleküllerin birbirini çekmesi sonucu oluşan bir durumdur. Tamam, bu kadar bilimsel bir açıklamadan sonra, şimdi biraz daha eğlenceli bir bakış açısına geçelim.
Kılcallık ve Sıvılar Yükseldiğinde Neler Olur?
Bir gün arkadaşım Serkan’la oturuyoruz. Tabii Serkan, benim bu tür sorulara eğilimli olduğumu bildiğinden, hemen “Neymiş bu kılcallık?” diye sormaya başlıyor.
Serkan: “Bunu herhalde bilim kurgu filminden falan öğrendin ha?”
Ben: “Yok, Serkan, bu bambaşka bir şey. Kılcallıkta sıvılar bir şekilde yükseliyor. Tamam, belki bu kadar dramatik olmuyor ama yine de…”
Serkan şaşkın bir şekilde bana bakıyor ve “Haa, şimdi anladım, o zaman kılcallık olayında sıvılar yükselir mi? Diye sorarken… ‘Sıvılar mı, yükseliyor mu?’ gibi bir soruya mı giriyorum yani?” dedi. Haklı, bir yandan hakikaten böyle çok derin bir soru gibi duruyor, ama kimse “kılcallık” kelimesine bakıp hararetle tartışmıyor, değil mi?
Kılcallıkta Sıvı Yükselmesinin Günlük Hayatta Kullanım Alanları
Şimdi, işin eğlenceli kısmına gelelim. Çünkü cidden düşündükçe hayatımda bazen ne kadar gereksiz düşündüğümü fark ediyorum. Bir de kılcallık gibi “bilimsel” bir konuyu düşündükçe, bir de bunu nasıl açıklayabilirim diye saçma bir şekilde kafa patlatıyorum.
Ama şimdi mesela düşünsenize, bu kılcallık olayını hayatınıza nasıl adapte edebilirsiniz? İşte o zaman gerçek işler başlıyor.
Örnek 1: Gözünüzü açın, kışın kar yağarken caddede yürürken su birikintilerine basmak. Ayakkabınızın altındaki suyun birden yükselmesi gibi bir şey düşünün. Kılcallıkta sıvılar yükselir, o zaman ayakkabınızda da kılcallık etkisi yok mu? (Evet, bence kesinlikle var.)
Örnek 2: Yazın balkonda olan bir çiçeğin sulama zamanı. Kendi kendime “Ya bu su gerçekten yükseliyor mu? Yani çiçeğin köklerine gitmeden önce yer çekimine karşı bir yolculuğa mı çıkıyor?” diyordum. İşte burada kılcallık devreye giriyor, çiçeğin köklerine kadar sıvının yükselmesinde tam olarak bu etki var.
Kılcallık Olayında Sıvılar Yükselir Mi? Bu Soruyu Kendimize Sorarken
Sıvılar yükselir mi diye sorarken, belki de aslında sormamız gereken şey şu: Hayatta yükselen başka neler var? Kariyer mi? (Hayır, yükselmiyor. Sadece gözle görülmeyen bir hızla geriye gidiyor.) İlişkiler mi? (Kimi zaman! Ama bazen de sadece biraz sıkışıyorlar, o kadar.) Her şeyin yükselmesi gerekmez, değil mi?
İç sesim: “Gerçekten bu kadar felsefi mi oluyorsun şimdi, senin bu kadar kafaya takman gerekmiyor!”
Ben: “Ama sıvı gerçekten yükseliyor. Kılcallıkta bu böyle.”
Bunu düşündükçe, her şeyin bir dengeye sahip olması gerektiği hissine kapılıyorum. Kılcallık olayında sıvılar yükseliyor, ama hayatın başka alanlarında “yükselmek” bazen sadece çok fazla çaba gerektiriyor. Ve bence bazen bu da yeterli değil.
Sonuç Olarak
Kılcallık olayında sıvılar gerçekten yükselir. Bu, günlük hayatın eğlenceli bir parçası olarak karşımıza çıkabilir. Ama bir yandan da bu tür bilimsel olaylar, hepimizi daha fazlasını öğrenmeye itiyor. Her ne kadar komik bulsanız da, “sıvılar yükselir mi?” diye sorarak bir an için biraz bilimsel bir dünyaya adım atmak, kafayı dağıtmak için güzel bir yol olabilir.
Sizce kılcallık gibi basit bir olay, günlük hayatımızda ne kadar büyük bir yer tutuyor? Kılcallık dışında başka hangi olaylarda sıvıların yükselmesini görmek mümkün? Bu soruları birlikte tartışmak, belki de her şeyin daha anlamlı olmasını sağlayabilir.